ONDOAN da euskal elikadura-katean hondakinak murrizteko eta balorizatzeko N0Waste proiektuaren buru

17/11/2022

Euskal elikadura-kateko eta Euskadiko teknologia-industriako eta ekipo-ondasuneko 14 enpresa eta erakundek bat egin dute N0Waste proiektuan, elikadura-produktu fresko eta galkorren horniduran sortutako hondakinak murrizteko eta balorizatzeko teknologia berriak ikertu eta aplikatu nahi dituen proiektuan. ONDOAN, enpresa-partzuergoaren sustatzaile teknologikoa den aldetik, izango da proiektu estrategiko horren buru. Proiektu estrategiko horri esker, Euskadi funtsezko hornitzaile teknologikoa izango da nekazaritzako elikagaien sektorearen jasangarritasun ekonomikorako eta ingurumenekorako, lehiakortasun- eta esportazio-mailak areagotuz.

N0Wasteren bitartez, elikagaiak ekoizteko prozesu jasangarriagoak, malguagoak eta zero akatsekoak garatu nahi dira, eta, horretarako, Adimen Artifiziala eta Big Data bezalako teknologiak erabiliko dira. Erantzun beharreko erronka sektorialen artean, kalterik jasan gabe produktu freskoaren barrualdea ebaluatzeko gaitasuna nabarmentzen da, Adimen Artifizialeko algoritmo aurreratuen bitartez, Deep Learning, besteak beste. Era berean, mota horretako produktuen zirkulartasun-maila handitu nahi da, ontzi birziklatu eta birziklagarrietarako materialak erabiliz, geruza bakarreko filmak, besteak beste.

N0Wasteren beste erronka nagusietako bat produktu freskoek kontsumitzaileen aurrean duten gardentasun-maila handitzea izango da, eta, aldi berean, hotz-katearen eta banaketaren barruan “puntu beltzak” detektatzeko gaitasuna. Hori guztia trazabilitate unitarioari eta erabakiak IoT, Blockchain eta Adimen Artifizialaren bitartez hartzeari esker. Azkenik, elikadura-kateak (upciclyngere esaten zaio) baztertu ohi duen hondakinaren balorizazioa bultzatuko da, purutasun handiko biohidrogenoa eta biometanoa sortuz.

N0Waste, RIS3 Euskadi Espezializazio Adimenduneko Estrategiaren eta Industria Adimendunari buruzko Euskadi 2030 Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planaren barruan dago. Proiektuak Eusko Jaurlaritzaren finantzaketa du, HAZITEK 2022 programaren bitartez, sektore estrategikoetan industria-ikerketako eta garapen esperimentaleko proiektuen ildotik.

Enpresa eta erakunde parte-hartzaileen partzuergoa

Erronka horiei berme osoz aurre egiteko, elikadura-katea (ekoizleak eta banaketa), enpresa teknologikoak eta ekipo-ondasunak barne hartzen dituen partzuergo sektorial eta teknologikoa sortu da, Euskadiko funtsezko produkzio-sektoreen lurralde-kohesioa eta balio-proposamenak indartzeko.

Ikerketa eta soluzio teknologikoen hornitzaile gisa, N0Wastek diziplina anitzeko zenbait enpresa ditu. Biogasa sortzeko soluzioen garatzaileak, ONDOAN, Lointek eta Orloga, esparru digitalean espezializatutako enpresak Izertis, SEGULA Technologies eta Tecnipesa, material berrien garapenean ari den Plastigaur enpresatik igaroz.

Udapak, Eusko Labeleko patata lantzen eta prozesatzen duen enpresak, eta EROSKIk, elikagaien banaketan liderra eta euskal elikagaien sektoreko bultzatzaileak, ingurune interesgarrietan ikerketak eta erakustaldiak bultzatuko dituzte, ekoizpen prozesuetatik dendaraino.

Era berean, Barrenetxe barazki-ekoizleak eta Harakai – Urkaiko abeltzaintza-kooperatibak enpresa laguntzaile gisa parte hartuko dute. Biometanoa sortzeko hondakinak hornitzeaz eta trazabilitateari eta ontziei buruzko ikerketak balioztatzeaz arduratuko dira.

Zientzia eta Teknologiaren Euskal Saretik, N0Wastek Tecnalia du laguntzaile garapen digitalerako, material berrietarako eta biometanoa lortzeko, eta CEIT biogasa sortzeko. BASQUE FOOD CLUSTERek, euskal elikagaien sektoreko erreferentziazko bitartekaritza-eragilea den aldetik, emaitzak zabaltzen eta sektorera eta kontsumitzaileengana transferitzen lagunduko du.

Gainera, partzuergoko buru den aldetik, ONDOANek Naturklima Klima Aldaketaren Fundazioaren laguntza izango du. Fundazio hori, proiektua zabaltzen lagunduko duen Gipuzkoako Foru Aldundiko Ingurumeneko Zuzendaritza Nagusiari atxikita dago.

Arazo globala eta tokikoa

Kalkuluen arabera, nekazaritzako elikagaien sektoreko hondakinak berotegi-efektuko gasen isurketa globalen % 8aren erantzuleak dira, eta horiek murriztea gaur egun dagoen erronkarik handienetakoa da. FAOren datuen arabera, elikagaien ekoizpenaren heren bat galdu egiten da merkatura iritsi aurretik, eta NBEk ezarritako Garapen Jasangarrirako 17 helburuetatik 6k zuzeneko lotura dute arazo horrekin.

Bestalde, euskal industriak elikagaien sektorerako teknologiak, materialak eta ekipamendu-ondasunak sortzen ditu, eta kulturaren eta ekonomiaren ikuspegietatik errotze handiko nekazaritzako elikadura eta banaketa-katea du. Zehazki, produktu freskoen eta galkorren kategoriaren barruan, kalitate eta balio erantsi handiko elikagaiak ekoizten dira, hondakinak sortzeko arrisku handiagoa izan dezakeen “zero kilometroko” produktu-estrategia barne.

Arrazoi horiek guztiak direla eta, estrategikoki beharrezkoa da nekazaritzako elikagaien kateak eta sektore teknologikoak hondakinak murrizteko eta balorizatzeko gai diren teknologien ikerketa bultzatzea, baita produktuak behin betiko elikagaien zirkuitutik kanpo geratzen direnean ere.